Odżywki dla sportowców - e-figura.pl Odżywki dla sportowców - e-figura.pl
e-figura.pl|Witaminy i minerały|Antyoksydanty, wolne rodniki i stres oksydacyjny – co powinien o nich wiedzieć sportowiec?

Antyoksydanty, wolne rodniki i stres oksydacyjny – co powinien o nich wiedzieć sportowiec?

Data publikacji 05.02.2022

Przeczytasz w 6 minut 178 wyświetleń

Antyoksydanty, wolne rodniki i stres oksydacyjny – co powinien o nich wiedzieć sportowiec?

Przeciwutleniacze, wolne rodniki, stres oksydacyjny – na pewno znasz te słowa, a czy wiesz co się za nimi kryje? W reklamach kremów przeciwzmarszczkowych o tym nie usłyszysz! Chętnie przybliżymy Ci czym są antyoksydanty, o co chodzi z rodnikami i dlaczego… sport to nie do końca zdrowie! Zaciekawiony? Przeczytaj – poznaj swoich biologicznych wrogów i przyjaciół!

Wolne rodniki – co to jest?

Zanim zaczniemy mówić o przeciwutleniaczach musimy zacząć od wolnych rodników – naturalnych wrogów nie tylko sportowców. Mówiąc naukowym językiem, wolne rodniki to cząsteczki tlenu z niesparowanym elektronem. Są to po prostu uszkodzone – atomy tlenu w ciele powinny mieć elektrony w parach.

Żeby doprowadzić swoje elektrony do porządku, takie uszkodzone atomy przybierają formy reaktywne. Zaczynają poszukiwać w swoim otoczeniu cząsteczek, z których mogą zabrać brakującym im elektron. Atakują tkanki, które go mają i ją niszczą. Mogą doprowadzać nawet do śmierci komórek.

Wolne rodniki stoją za psuciem się żywności ale także starzeniem się organizmów żywych, w tym ludzkiego. Przez starzenie się rozumiemy nie tylko przyspieszenie naturalnie dziejących się procesów, ale także powodowanie chorób.

Antyoksydanty – co to jest?

Antyoksydanty, zwane też przeciwutleniaczami, to nasza armia przeciwko zakusom wolnych rodników! Chronią przed utlenianiem – niszczeniem zdrowych tkanek przez wolne rodniki. Tak długo jak antyoksydantów jest wystarczająco dużo by radziły sobie z reaktywnymi formami tlenu w zasadzie nie mamy się czym przejmować.

Gdzie znajdują się przeciwutleniacze? W żywności – to dobrze nam znane witaminy, polifenole (flawonoidy i antocyjany), karotenoidy i betainy. W mniejszej lub większej ilość znajdziemy je w każdej roślinie.

Stres oksydacyjny – co to jest?

To już ostatnie pojęcie! O stresie oksydacyjnym mówimy wtedy, gdy wolnych rodników jest więcej niż przeciwutleniaczy, a naturalne mechanizmy obronne organizmu nie są w stanie zwalczać szkodliwych form tlenu w takiej ilości. Równowaga organizmu jest zaburzona.

Co zwiększa stres oksydacyjny?

Współczesne środowisko to raj dla wolnych rodników. Zanieczyszczenie środowiska, używki, przetworzona żywność, stres psychiczny, fizyczne wycieńczenie – to wszystko mamy na co dzień i wskazujemy jako jedne z głównych czynników zwiększających stres oksydacyjny.

Jednym ze sprzyjających rodnikom czynników jest także,.. trening, szczególnie ten bardzo intensywny i nieregularny. Gdy podczas wykonywania ćwiczeń dużo oddychamy, ,,połykamy” więcej cząsteczek tlenu. 2-5% przemienia się w rodniki – ,,połknęliśmy” więcej, więc i będzie ich więcej niż u nieaktywnej osoby.

Nadmiar wolnych rodników u sportowca – do czego prowadzi na dłuższą metę?

Nadmierny stres oksydacyjny u sportowców na dłuższa metę jest w stanie pokrzyżować nam plany na długą karierę treningową. Jego wpływ na organizm jest nie do przecenienia – szczególnie, jeśli wolnych rodników mamy przewlekle zbyt dużo.

Reaktywne formy tlenu bezpośrednio niszczą komórki, przyspieszając nieuniknione – starzenie się całego organizmu, powoduje choroby i zwiększa stany zapalne.

Zniszczenia w komórkach prowadzą do mutacji nowotworowych, chorób neurodegeneracyjnych, układu trawienia, krążenia, pogorszenia stanu skóry i nie tylko. Choroby, które zaskakują ,,zwykłych ludzi” – takie jak na przykład rak skóry – nie zaskakują naukowców pracujących na wolnych rodnikach.

Stres oksydacyjny a trening

Nadmiar wolnych rodników obniża zdolności wysiłkowe. Nic dziwnego – rodniki niszczą przecież białka budujące muskuły. Osłabione mięśnie nie są w stanie dźwigać tyle (i tak długo) jak ciało nietknięte destrukcyjnym wpływem stresu oksydacyjnego. Zmniejszenie siły, pogorszenie kurczliwości a więc całej jakości treningu i przyrostu suchej masy jest nieuniknione jeśli nie zadbamy o wysoki poziom przeciwutleniaczy.

Rodniki uszkadzają także mitochondria komórek. To ,,centra energetyczne” – mitochondrium ma za zadanie dostarczać energii do pracy komórce w której się znajduje. Uszkodzone mitochondrium nie jest w stanie wygenerować energii wystarczającej do wydajnej pracy komórki. Efekt? Zmęczenie i niemożność wydajnego ćwiczenia. Na pewno zdajesz sobie sprawę, że brak energii jest jednym z podręcznikowych objawów niedoboru witamin – dobrze kombinujesz

Chcesz trenować długo i nie przejmować się zmniejszeniem potencjału treningowego przez takie ,,drobnostki” jak stres oksydacyjny? Koniecznie zadbaj o wysoką podaż przeciwutleniaczy w codziennej diecie! Abstrahując od ,,typowo siłowniowych” katastrof powodowanych przez wolne rodniki, nowotwór, miażdżyca, udar i inne ciężkie konsekwencje ich nadmiaru na dobre wyłączą Cię z możliwości ostrego ćwiczenia. Wtedy może być już jednak za późno na przejmowanie się objętością bicepsów…

Mamy jednak też dobre wieści! Wysiłek fizyczny co prawda generuje wolne rodniki w większej ilości, ale zwiększa potencjał organizmu do walki z nimi. Poza dostarczanymi z zewnątrz antyoksydantami, w ciele zachodzi masa procesów mających na celu niwelowanie stresu oksydacyjnego. Bez wsparcia z zewnątrz wciąż jednak będzie bardzo trudno na poważnie zapobiec ciężkim uszkodzeniom tkanek przez reaktywne formy tlenu.

Antyoksydanty w diecie sportowca – co włączyć do jadłospisu?

Przeciwutleniacze które możemy dostarczyć z zewnątrz to witaminy A, C, E, B2, B6 oraz B9 i rozmaite związki chemiczne zawarte w owocach i warzywach. Tak naprawdę jedynym sposobem na efektowną walkę z wolnymi rodnikami jest po prostu polubienie się z roślinnymi urozmaiceniami diety. No cóż, a jeśli bardzo ich nie lubisz… W razie potrzeby postaw na kompleksy witaminowe.

Które owoce włączyć do diety? Tak naprawdę wszystkie – najlepiej by były świeże i ekologiczne, pozbawione pestycydów. Jabłka, wiśnie, truskawki, ciemne winogrona owoce aronii czy róży to kopalnie antyoksydantów obok których nie można przejść obojętnie. Polub szczególnie owoce jagodowe.

Także produkty owocowe wykazują przeciwutleniające właściwości. Nie będą działać tak imponująco jak świeże rośliny, ale ,,dobre i tyle”!

Jeśli chodzi o warzywa – najwięcej witaminy C znajdziemy w natce pietruszki, papryce, brukselce i brokułach! Włącz je do diety – witamina C należy do najpotężniejszych przeciwutleniaczy. Antyoksydacyjnie działa też czosnek, szpinak i jarmuż oraz pomidor bogaty w likopen wspierający układ krążenia.

Każdy owoc i warzywo różni się oczywiście składem chemicznym. Wiele robi także stopień dojrzałości oraz sposób przechowywania. Bez wątpienia jednak zaprzyjaźnienie się z owocami przyniesie korzyści naszemu zdrowiu. Staraj się wybierać rośliny z ekologicznych upraw, sezonowe, maksymalnie świeże. Zrezygnuj z ich smażenia i długiego gotowania – to rujnuje antyoksydanty.

 

Nasze mamy miały rację – owoce i warzywa, a więc antyoksydanty, to samo zdrowie. W przeciwieństwie do stresu oksydacyjnego i wolnych rodników – niszczą mięśnie, powodują zmęczenie, nowotwory, przewlekłe schorzenia układu krążenia, pogarszają stan skóry… Długo by wymieniać! Jeśli chcesz cieszyć się doskonałą formą sportową i zdrowiem przez wiele lat zakochaj się w warzywach i owocach – organizm będzie Ci wdzięczny!

Bibliografia:

Steinbacher P., Eckl P., Impact of Oxidative Stress on Exercising Skeletal Muscle, ,,Biomolecules” 2015; 5(2): 356–377.

Ghiasvand R., Hariri M., Muscle and oxidative stress, 2016.

Szajdek A., Borkowska J., Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego, ,,Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” , 2004, 4 (41), s. 5 – 28.

Sionkowska A, Kaczmarek H, Wolne rodniki w chemii, biologii i medycynie, UMK Toruń 2013.

Skotnicka M., Rola naturalnych przeciwutleniaczy pochodzenia roślinnego w profilaktyce nowotworowej, ,,Annales Academiae. Medicale Gedan” 2017, 47, s. 119-127.

Puzanowska-Tarasiewicz i inni, Antyoksydanty a reaktywne formy tlenu, ,,Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”, 43, 10, 2017, s. 9-14.

Kulbacka J. i inni, Stres oksydacyjny w procesach uszkodzenia komórek, ,,Polski Mmerkuriusz Lekarski”, 2009, 27, 157, 44.

Frączek B. i inni, Ocena spożycia witamin oksydacyjnych przez polskich sportowców trenujących wyczynowo, ,,Roczniki naukowe Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku”, 2 (12) (2015) s. 24-35.

Karbarz M., Źródła powstawania i oddziaływanie środowiskowe wolnych rodników, ,,Zeszyty Naukowe SGSP”, 40, s. 59-70.

Mogą Ci się spodobać

Jakie witaminy na wzmocnienie organizmu? Broń się przed chorobami!

Data publikacji 11.01.2023

Przeczytasz w 7 minut 164 wyświetleń

Twoje ciało codziennie ściera się z niezliczonymi zagrożeniami. Bakterie, wirusy, […]

Ile wapnia dziennie jeść na mocne kości?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 182 wyświetleń

Wapń to podstawowy materiał budulcowy układu kostnego i zębów. Właśnie […]

Suplementy na siłownię – po co opłaca się sięgnąć?

Data publikacji

Przeczytasz w 11 minut 203 wyświetleń

Wybierasz się do klubu fitness, by wreszcie popracować nad sylwetką […]

Ile witaminy C dziennie? Aktualne badania i witamina C w praktyce

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 118 wyświetleń

Kwas askorbinowy od dawien dawna budzi kontrowersje wśród badaczy. Przez […]

Niedobór witamin – jak sprawdzić czy Cię dotyczy?

Data publikacji

Przeczytasz w 6 minut 214 wyświetleń

Niedobory witamin i minerałów czasem dotyczą nawet osób, które odżywiają […]

Suplementy na zmęczenie – co może się przydać, gdy masz DOŚĆ?

Data publikacji

Przeczytasz w 6 minut 278 wyświetleń

Intensywny tryb życia, treningi do ostatniego tchu, stres i niedosypianie […]

Co ma najwięcej witaminy C? 10 najlepszych źródeł (bez cytryny)!

Data publikacji

Przeczytasz w 7 minut 245 wyświetleń

Witamina C to zdecydowanie najpopularniejsza witamina na świecie – zadbały […]

Źródła wapnia – 10 najlepszych. Jak wkomponować je do diety?

Data publikacji

Przeczytasz w 7 minut 248 wyświetleń

Pij mleko, będziesz wielki  – tak przed laty zachęcano dzieci […]

Co na zakwasy po siłowni? 10 sposobów, by szybciej się pozbierać

Data publikacji

Przeczytasz w 8 minut 1224 wyświetleń

Treningi nóg tak ostre, że rozważasz przeprowadzkę na parter? Trening […]

Magnez w jedzeniu – 10 źródeł i inspiracji kulinarnych z nimi

Data publikacji

Przeczytasz w 7 minut 2427 wyświetleń

Magnez – jeden z kluczowych pierwiastków w organizmie. Przyjmuje się, […]

Chlor – pierwiastek nie tylko do basenu! Co robi chlor w organizmie i skąd go brać?

Data publikacji

Przeczytasz w 5 minut 117 wyświetleń

Chlor w organizmie to jeden z wielu niedocenionych kolegów magnezu, […]

Kwas foliowy – na co wpływa u sportowców i w czym jest witamina B9?

Data publikacji

Przeczytasz w 6 minut 342 wyświetleń

Suplementacja kwasu foliowego kojarzy się w pierwszej kolejności z planowaniem […]

Hiperwitaminoza – przedawkowanie witamin. Przeczytaj zanim złapiesz za suplement!

Data publikacji

Przeczytasz w 9 minut 189 wyświetleń

Dawka czyni truciznę – to powiedzenie bezbłędnie sprawdza się w […]

Potas w organizmie – za co odpowiada? Groźne skutki niedoboru i potas w jedzeniu

Data publikacji

Przeczytasz w 7 minut 168 wyświetleń

Potas w organizmie to jeden z najistotniejszych pierwiastków. Nie chodzi […]

Witamina C a mięśnie, zdrowie i sport – tego o niej nie wiesz!

Data publikacji

Przeczytasz w 7 minut 165 wyświetleń

Jeśli zapytasz losowa osobę na ulicy, jakie są właściwości witaminy […]

Siarka w organizmie człowieka – co tam robi?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 153 wyświetleń

Siarka to jeden z pierwiastków występujących w organizmie każdego człowieka. […]

Shoty witaminowe – czy opłaca się  stosować witaminy w płynie?

Data publikacji

Przeczytasz w 5 minut 213 wyświetleń

Shoty witaminowe znajdziesz w każdej aptece, a nawet supermarkecie, drogerii […]

Czy kawa wypłukuje magnez z organizmu?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 145 wyświetleń

Poniedziałek, godzina 7 rano. Stoisz w kuchni, nad ekspresem do […]

Witamina A – za co odpowiada? Nie tylko za sokoli wzrok! Właściwości, źródła i przedawkowanie.

Data publikacji

Przeczytasz w 5 minut 133 wyświetleń

Sportowiec musi dbać nie tylko o podaż białka! Dostosowana podaż […]

Minerały i witaminy na wzmocnienie kości – co suplementować?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 162 wyświetleń

Jeżeli chcesz mieć mocne kości, nie wystarczy tylko picie mleka! […]

Jak gotować warzywa, aby zachowały maksimum witamin?

Data publikacji

Przeczytasz w 5 minut 164 wyświetleń

Warzywa to bomby witaminowe… o ile wiesz, w jaki sposób […]

Minerały i witaminy na lato – na jakie zwrócić szczególną uwagę uprawiając sport?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 134 wyświetleń

Witaminy na lato – kto to słyszał?! Jesteśmy przyzwyczajeni do […]

Selen w organizmie – co musi wiedzieć o nim sportowiec?

Data publikacji

Przeczytasz w 5 minut 192 wyświetleń

Selen w organizmie – co wiesz na jego temat? Ten […]

Witaminy na regenerację mięśni – jakie pomogą pozbyć się zakwasów?

Data publikacji

Przeczytasz w 5 minut 142 wyświetleń

Z jednej strony kochamy zakwasy, z drugiej nienawidzimy… To świadectwo […]

Chrom w diecie sportowca – co musisz o nim wiedzieć?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 235 wyświetleń

,,Masz ochotę na słodycze? Weź chrom” – kto nie słyszał […]

Witaminy w mrożonkach – czy mrożone warzywa naprawdę są do niczego?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 124 wyświetleń

Najlepsze jest to co świeże, z własnego ogródka, zjedzone na […]

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach – jaką rolę pełnią w sporcie?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 131 wyświetleń

Przy każdej okazji przypominamy, że diety beztłuszczowe i niskotłuszczowe to […]

Witamina D – ile jednostek dla sportowca?

Data publikacji

Przeczytasz w 4 minut 196 wyświetleń

Niedobór witaminy D to najczęstszy niedostatek mikroelementów, z jakim borykamy […]

Witamina B12 – na co wpływa u sportowca i jakie są konsekwencje niedoborów?

Data publikacji

Przeczytasz w 5 minut 150 wyświetleń

Sporo wspominamy o kwestii niedoborów witamin i minerałów u sportowców. […]

Sport a niedobór sodu – objawy i podwyższone ryzyko

Data publikacji

Przeczytasz w 6 minut 175 wyświetleń

Niedobór sodu może skutecznie pokrzyżować Twoje plany na intensywny trening. […]

X

Darmowy ebook

50 pytań o odżywki i suplementy

Zapisuję się
poup close